Ipa ti awọnOgun Agbayelori ọrọ-aje agbaye jẹ koko-ọrọ ti iwadii lọpọlọpọ ati ariyanjiyan laarin awọn onimọ-akọọlẹ ati awọn onimọ-ọrọ-ọrọ bakanna. Àwọn ìforígbárí méjì pàtàkì tó wáyé ní ọ̀rúndún ogún—Ogun Àgbáyé Kìíní àti Ogun Àgbáyé Kejì—kó ọ̀nà àbájáde ètò ìṣèlú àwọn orílẹ̀-èdè nìkan, ṣùgbọ́n ó tún jẹ́ ìtòlẹ́sẹẹsẹ ètò ọrọ̀ ajé tí ń darí àjọṣepọ̀ àgbáyé lónìí. Loye ipa yii jẹ pataki fun oye ipo lọwọlọwọ ti ọrọ-aje agbaye. Ogun Àgbáyé Kìíní (1914-1918) sàmì sí ipò ìyípadà pàtàkì kan nínú ìmúgbòòrò ètò ọrọ̀ ajé àgbáyé. Ogun naa yori si iṣubu ti awọn ijọba, pẹlu Austro-Hungarian ati Awọn ijọba Ottoman, o si yọrisi irisi awọn orilẹ-ede tuntun. Adehun ti Versailles ni ọdun 1919 ti paṣẹ awọn atunṣe ti o wuwo lori Germany, eyiti o yori si aisedeede eto-ọrọ ni Orilẹ-ede Weimar.
Aisedeede yii ṣe alabapin si hyperinflation ni ibẹrẹ awọn ọdun 1920, eyiti o ni awọn ipa ripple kọja Yuroopu ati agbaye. Awọnajerudurudu ti akoko interwar ṣeto ipele fun Ibanujẹ Nla, eyiti o bẹrẹ ni 1929 ati pe o ni awọn ipa iparun lori iṣowo ati iṣẹ agbaye. Awọn abajade eto-ọrọ aje ti Ogun Agbaye I tun jẹ ki awọn ayipada pataki ni iṣelọpọ ile-iṣẹ ati awọn ọja iṣẹ. Awọn orilẹ-ede ti o ti gbarale iṣẹ-ogbin tẹlẹ bẹrẹ si iṣelọpọ ni iyara lati pade awọn ibeere akoko ogun. Iyipada yii kii ṣe iyipada awọn ọrọ-aje nikan ṣugbọn tun yipada awọn ẹya awujọ, bi awọn obinrin ṣe wọ iṣẹ oṣiṣẹ ni awọn nọmba ti a ko ri tẹlẹ. Ogun naa ṣe itusilẹ awọn ilọsiwaju imọ-ẹrọ, pataki ni iṣelọpọ ati gbigbe, eyiti yoo ṣe ipa pataki nigbamii ni imularada eto-ọrọ aje ti ọrundun 20th. Ogun Àgbáyé Kejì (1939-1945) tún mú kí àwọn ìyípadà ọrọ̀ ajé wọ̀nyí túbọ̀ le sí i. Igbiyanju ogun naa nilo ikojọpọ nla ti awọn orisun, ti o yori si awọn imotuntun ni awọn ilana iṣelọpọ ati idasile eto-ọrọ akoko ogun.
Orilẹ Amẹrika farahan bi ile agbara eto-aje agbaye, ti o pọ si iṣelọpọ ile-iṣẹ rẹ ni pataki lati ṣe atilẹyin awọn ologun Allied. Akoko lẹhin-ogun ti rii imuse ti Eto Marshall, eyiti o pese iranlowo owo lati tun awọn ọrọ-aje Yuroopu ṣe. Yàtọ̀ síyẹn, ìṣètò yìí ṣèrànwọ́ láti mú kí àwọn orílẹ̀-èdè tí ogun ti fàya fìdí múlẹ̀, ṣùgbọ́n ó tún mú kí ìfọwọ́sowọ́pọ̀ ètò ọrọ̀ ajé àti ìṣọ̀kan pọ̀ sí i, ní fífi ìpìlẹ̀ lélẹ̀ fún Ìparapọ̀ Yúróòpù. Apejọ Bretton Woods ni ọdun 1944 ṣeto eto eto-owo agbaye tuntun kan, ṣiṣẹda awọn ile-iṣẹ bii International Monetary Fund (IMF) ati Banki Agbaye. Awọn ile-iṣẹ wọnyi ni ero lati ṣe agbega iduroṣinṣin eto-ọrọ agbaye ati ṣe idiwọ iru awọn rogbodiyan eto-ọrọ ti o ti dojukọ awọn ọdun laarin ogun. Idasile ti awọn oṣuwọn paṣipaarọ ti o wa titi ati dola AMẸRIKA gẹgẹbi owo ifiṣura akọkọ ni agbaye ṣe iranlọwọ fun iṣowo ati idoko-owo kariaye, siwaju sisopọ eto-ọrọ agbaye.
Ipa ti Ogun Agbaye lori awọn eto imulo eto-ọrọ ni a tun le ni rilara loni. Awọn ẹkọ ti a kọ lati awọn rudurudu eto-ọrọ ti ibẹrẹ ọrundun 20th ti ṣe agbekalẹ awọn isunmọ imusin si eto inawo ati eto-owo. Awọn ijọba ni bayi ṣe pataki iduroṣinṣin eto-ọrọ aje ati idagbasoke, nigbagbogbo lo awọn igbese counter-cyclical lati dinku awọn ipa ti awọn ipadasẹhin. Pẹlupẹlu, ala-ilẹ geopolitical ti a ṣe nipasẹ Awọn Ogun Agbaye tẹsiwaju lati ni ipa awọn ibatan eto-ọrọ. Igbesoke ti awọn ọrọ-aje ti o nwaye, paapaa ni Asia, ti yi iwọntunwọnsi agbara pada ni iṣowo agbaye. Awọn orilẹ-ede bii China ati India ti di awọn oṣere pataki ni eto-ọrọ aje agbaye, nija ija awọn orilẹ-ede Iwọ-oorun ti o jagunjagun lati awọn Ogun Agbaye.
Ni ipari, ipa ti awọn Ogun Agbaye lori eto-ọrọ agbaye jẹ ti o jinlẹ ati ọpọlọpọ. Lati didenukole awọn ijọba ati igbega awọn orilẹ-ede titun si idasile awọn ile-iṣẹ inawo kariaye, awọn ija wọnyi ti fi ami ailopin silẹ lori awọn eto eto-ọrọ aje ati awọn eto imulo. Bi agbaye ṣe n tẹsiwaju lati lilö kiri ni awọn italaya eto-aje ti o nipọn, agbọye ipo itan-akọọlẹ yii jẹ pataki fun didimu idagbasoke alagbero ati ifowosowopo ni eto-ọrọ agbaye ti o ni asopọ pọ si.
Akoko ifiweranṣẹ: Oṣu Kẹwa-08-2024